Một người chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự khi phạm một tội thì sẽ phải chịu chế tài gì? Có được bồi thường do hành vi này gây ra? Ai sẽ là người bồi thường? Trách nhiệm dân sự và trách nhiệm hành chính trong vấn đề này.
Luật sư tư vấn:
1. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
Trách nhiệm hình sự là chế tài trong pháp luật hình sự buộc một người khi vi phạm một tội được quy định trong Bộ luật hình sự thì sẽ phải chịu hình phạt tương ứng với hành vi và hậu quả thường là hình phạt tù.
Tuổi chịu trách nhiệm hình sự là độ tuổi mà người đó phải chịu trách nhiệm hình sự.
Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật hình sự 2015, độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được chia thành 3 mức như sau:
– Mức người từ đủ 16 tuổi trở lên: Là người từ đủ 16 tuổi thì phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật hình sự có quy định khác. Có quy định khác là trường hợp những tội phạm mà điều luật yêu cầu chủ thể đặc biệt ví dụ Điều 353 Tội tham ô tài sản. Ở tội tham ô tài sản thì chủ thể không chỉ phải đáp ứng yêu cầu về độ tuổi mà còn đáp ứng về điều kiện có chức vụ quyền hạn. Còn với các tội phạm thông thường như tội phạm xâm phạm trật tự xã hội; các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự;… thì chỉ yêu cầu về độ tuổi là từ đủ 16. Từ đủ 16 tức là người chịu trách nhiệm phải đủ 16 tuổi tính tròn ngày, tròn tháng, tròn năm. Ví dụ 1 người sinh 25/4/2000 thì đến ngày 25/4/2016 người đó mới đủ 16 tuổi.
– Mức người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này. Người từ đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi thì chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm đã được nêu nhưng chỉ đối với tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Rất nghiêm trọng là tội phạm mà điều luật quy định mức hình phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. Đặc biệt nghiêm trọng là mức hình phạt mà điều luật quy định là tù trên 15 năm, chung thân, tử hình. Một người trên 14 tuổi nhưng dưới 16 tuổi gây thương tích cho người khác 26% thì phạm vào khoản 1 điều 134 và người này sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
– Mức người dưới 14 tuổi: không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Vậy người chịu trách nhiệm hình sự ít nhất phải từ đủ 14 tuổi trở lên. Các trường hợp người dưới 14 tuổi khi có hành vi gây thương tích hoặc có hành vi tội phạm được quy định tại bộ luật hình sự thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Nhưng không phải người đó sẽ không phải chịu bất cứ trách nhiệm gì.
2. Trách nhiệm bồi thường dân sự.
2.1 Trách nhiệm bồi thường dân sự là gì?
Trách nhiệm bồi thường dân sự là trách nhiệm mà người gây ra thiệt hại( hoặc người đại diện hợp pháp cho người gây ra thiệt hại) đối với người khác thì phải bồi thường. Không kể đến yếu tố lỗi của người gây ra thiệt hại để đảm bảo quyền lợi cho người bị thiệt hại. Ví dụ thiệt hại do động vật gây ra, thiệt hại do cây cối gây ra,.. trong các trường hợp này người gây ra thiệt hại đều không có lỗi nhưng vẫn phải bồi thường.
Trách nhiệm dân sự trong trường hợp này là bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và phải có đầy đủ 3 yếu tố sau:
– Người có năng lực hành vi dân sự: Người dưới 18 tuổi thì bố mẹ sẽ có trách nhiệm đền bù vì người này có năng lực hành vi dân sự không đầy đủ.
– Có thiệt hại xảy ra: tức là có khoản thiệt hại về thu nhập, sức khỏe, danh dự,..
– Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại và thiệt hại xảy ra: Tức là hành vi này là nguyên nhân gây ra thiệt hại cho người bị thiệt hại một cách trực tiếp hoặc gián tiếp.
