Ngày 11/7/2023, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 về kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, thay thế Quy định 205-QĐ-TW năm 2019. Vậy Quy định 114-QĐ/TW 2023 có những điểm mới nào về phòng chống tham nhũng trong công tác cán bộ? Hãy cùng Luật Minh Khuê tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Điểm mới Quy định 114-QĐ/TW 2023 về phòng chống tham nhũng trong công tác cán bộ
Ngày 11/7/2023, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 về kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, thay thế Quy định 205-QĐ-TW năm 2019. Quy định mới này không chỉ hoàn thiện việc kiểm soát quyền lực nói chung, mà còn mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng so với Quy định 205 trước đây.
So với Quy định 205, Quy định 114 có nhiều điểm mới đáng chú ý. Trong đó, ngoài việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền, quy định này còn tập trung đến việc phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, với phạm vi rộng hơn và cụ thể hơn. Điều này cho thấy Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 đang đặt mục tiêu rõ ràng và quyết tâm trong việc xây dựng hệ thống cán bộ đáng tin cậy và hiệu quả.
Các điểm mới của Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 bao gồm:
(1) Quy định rõ các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ:
Theo Quy định 114-QĐ/TW năm 2023, Ban Chấp hành Trung ương đã đưa ra một danh mục chi tiết và phong phú về các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ. Danh mục này được chia thành 03 nhóm chính nhằm bám sát thực tế và hệ thống hóa các dạng hành vi không đáng có trong lĩnh vực này.
Nhóm thứ nhất là hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn. Đây là loại hành vi nhiều tiêu cực nhất trong công tác cán bộ, khi mà quyền lực và chức vụ được sử dụng vượt quá giới hạn để đạt lợi ích cá nhân hoặc nhóm nhỏ, dẫn đến lợi dụng quyền hành để nhận hối lộ, tham ô tài sản nhà nước, cũng như áp đặt sự ưu ái, thiên vị đối với gia đình, bạn bè hay quan hệ cá nhân.
Hành vi chạy chức chạy quyền là nhóm thứ hai, thường xuất hiện trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt giữa các cán bộ trong việc xin vị trí cao cấp hơn, đạt được quyền hạn lớn hơn, hoặc thậm chí thăng tiến trong sự nghiệp. Những cán bộ tham gia hành vi này thường áp dụng mọi cách để giành lấy chức vụ mình mong muốn, thậm chí sử dụng những hành động không minh bạch, không công bằng để đánh đổ đối thủ cạnh tranh.
Cuối cùng, nhóm thứ ba gồm các hành vi tiêu cực khác, nơi tập trung những hành vi không rõ ràng mục tiêu, hậu quả, và chủ yếu bao gồm các vi phạm trong nội bộ cơ quan, sự thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết công việc, và việc không giữ được sự đoàn kết và thống nhất giữa các cán bộ.
Với danh sách này, có tổng cộng 19 hành vi được xác định là hành vi tham nhũng tiêu cực trong công tác cán bộ. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đối phó với thực trạng phức tạp và đa dạng của tham nhũng trong hệ thống cán bộ, giúp đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc quản lý cán bộ và xây dựng một mái nhà chung vững mạnh.
(2) Cấm bố trí người nhà cùng làm lãnh đạo ở 13 ngành:
Căn cứ vào sự phân công rõ ràng của Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 về trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo trong việc kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, Ban Chấp hành Trung ương đã áp đặt chính sách cấm bố trí người nhà (các cá nhân có quan hệ gia đình) cùng làm người đứng đầu tại 13 cơ quan quan trọng như sau:
– Nội vụ
– Thanh tra
– Tài chính
– Ngân hàng
– Thuế
– Hải quan
– Công thương
– Kế hoạch đầu tư
– Tài nguyên môi trường
– Quân đội
– Công an
– Toà án
– Viện kiểm sát ở Trung ương hoặc cùng cấp ở một địa phương,
Để đảm bảo tính minh bạch và tránh các trường hợp tiềm ẩn xung đột lợi ích, chính sách này đã được Ban Chấp hành Trung ương xây dựng một quy trình xử lý cụ thể. Trong trường hợp không có nhân sự phù hợp đáp ứng yêu cầu và người được đề cử là người có quan hệ gia đình với người đứng đầu, việc này phải được báo cáo và được sự đồng ý của cấp uỷ cấp trên trực tiếp trước khi bố trí.
Riêng đối với các chức danh thuộc diện cấp uỷ, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương quản lý, việc bố trí người nhà cùng làm lãnh đạo phải được báo cáo Ban Tổ chức Trung ương. Trong trường hợp chức danh thuộc diện Trung ương quản lý, việc bố trí người nhà cùng làm lãnh đạo cần được báo cáo Ban Tổ chức Trung ương để báo cáo cấp có thẩm quyền. Điều này nhằm đảm bảo việc bố trí người nhà cùng làm lãnh đạo diễn ra công bằng, minh bạch và đảm bảo tính độc lập của cơ quan trong việc lựa chọn nhân sự.
(3) Quy định cụ thể về các khâu liên quan trong công tác cán bộ và mục tiêu đảm bảo công bằng và minh bạch:
Các khâu liên quan đến công tác cán bộ đóng vai trò quan trọng trong xây dựng và phát triển một đội ngũ cán bộ chất lượng cao và đáng tin cậy. Quy định 114-QĐ/TW năm 2023 xác định rõ những khâu này, đồng thời đề cao mục tiêu đảm bảo công bằng, minh bạch, tránh tiêu cực và tham nhũng trong quá trình thực hiện các quyết định liên quan đến cán bộ.
Cụ thể, các khâu liên quan đến công tác cán bộ bao gồm:
– Tuyển dụng, đánh giá, lấy phiếu tín nhiệm, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, tuyển chọn, bố trí, phân công, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, giới thiệu ứng cử, tái cử, chỉ định, điều động, luân chuyển, biệt phái: Các quy trình này liên quan đến việc lựa chọn và xếp loại cán bộ theo năng lực và thành tích công tác.
– Phong, thăng, giáng, tước quân hàm: Các quyết định về thăng chức, giáng chức và cấp bậc quân hàm phải căn cứ vào đóng góp thực tế và thái độ làm việc của cán bộ.
– Cho thôi giữ chức vụ, thôi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội, HĐND: Khi cán bộ không đáp ứng yêu cầu và có vi phạm nghiêm trọng, quy định này quy định rõ việc cách chức hoặc thôi làm nhiệm vụ đại biểu.
– Tạm đình chỉ, đình chỉ chức vụ, cho từ chức, miễn nhiệm, cách chức: Đối với những trường hợp vi phạm, quy định 114 đề ra các biện pháp xử lý tương ứng như tạm đình chỉ chức vụ, đình chỉ chức vụ, cho từ chức, miễn nhiệm hoặc cách chức.
– Khen thưởng, kỷ luật: Để tạo động lực cho cán bộ làm tốt công việc, quy định cụ thể về khen thưởng và kỷ luật sẽ được áp dụng.
– Kiểm tra, giám sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo: Hệ thống kiểm tra, giám sát sẽ được xây dựng để đảm bảo sự minh bạch và đúng đắn trong quá trình công tác cán bộ. Khi có khiếu nại hoặc tố cáo về việc làm của cán bộ, quy định 114 quy định cách giải quyết một cách công bằng và nhanh chóng.
